Wim Cappers
Dit proefschrift laat zien hoe de houding tegenover de dood in Nederland sinds het eind van de zestiende eeuw is verwereldlijkt. Daarmee verschoof de aandacht van het leven na de dood naar het leven voor de dood. Niet priesters en dominees maar artsen en burgers gingen bepalen hoe de samenleving met de dood moest omgaan. Overheden en particuliere instellingen legden deze nieuwe opvattingen vast in wetten en reglementen. Vooral de lijkschouw, het uitvaartconcern en het gedenkpark gingen de verwereldlijkte houding tegenover de dood typeren. Deze omslag blijkt ook uit de medische en burgerlijke organisaties die vorm gingen geven aan de omgang met de dood en uit de manier waarop men nu in ceremoniële zin bij het levenseinde stilstaat.
Dit proefschrift legt eerst conflicten als kerkhofoproeren bloot waarin de verwereldlijking zich aandiende. Daarna laat het boek zien hoe nieuwe codes als de Begrafeniswet ontstonden. Ten slotte belicht deze publicatie enkele wereldlijke constructies als de begraafplaatsen die los van een kerkgebouw moesten worden ingericht.
Voor dit onderzoek zijn archieven van overheden en particuliere instellingen, egodocumenten, schilderijen, foto's, literair werk, herdenkingsboeken, levensreddend materiaal, uitvaartcentra, begraafplaatsen, gedenktekens, crematoria en haarwerkjes onderzocht.
De resultaten zijn belangrijk voor onderzoekers, geestelijken, artsen en branchegenoten. Daar ieder mens nadenkt over de dood van anderen en zichzelf, helpt deze cultuurgeschiedenis de samenleving te reflecteren op de dood als afsluiting van het aardse bestaan.
Wim Cappers (1956) studeerde geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schrijft in vakbladen en Terebinth. Eerder publiceerde hij Stilleven in steen, Vuurproef voor een grondrecht en Doodse dingen. Op 1 november 2012 promoveerde hij aan de Vrije Universiteit te Amsterdam bij prof.dr. W.Th.M. Frijhoff en prof.dr. C.A. Tamse op dit proefschrift.
Het 925 pagina's tellende en uit twee banden bestaande proefschrift kost tot 1 december aanstaande € 35,00 exclusief verzendkosten. Daarna betaalt u voor het boek € 40,00 exclusief verzendkosten. In 2013 verschijnt naar verwachting een geïllustreerde handelseditie.
Neem voor nadere informatie over het boek, de wijze van levering en betaling en het aanvragen van recensie-exemplaren contact op via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Stellingen behorende bij het proefschrift
Aan deze zijde van de dood
Funeraire componenten van
seculariserende cultuurlandschappen
in Nederland 1576-2010
Wim Cappers
1. De funeraire cultuur in Nederland is sinds het einde van de zestiende eeuw verburgerlijkt en gemedicaliseerd. Ze maakt daarmee deel uit van seculariserende cultuurlandschappen.
2. Ariès, L'homme, 405-425 en Jalland, Death, 17-58 typeren het sterven in de negentiende eeuw respectievelijk als mooi en goed. Die kenmerken zijn voor Nederland weinig bruikbaar.
3. In afwijking van Houwaart, De hygiënisten, 325 bevorderden hygiënisten al de aanleg van begraafplaatsen. Die behoorden tot de eerste infrastructurele projecten in het lege land.
4. In Nederland zijn zowel de funeraire cultuur in engere zin als de cultuur in bredere zin gedurende de periode 1815-1875 pregnant te karakteriseren met het concept Biedermeier.
5. De invoering van crematie is de belangrijkste funeraire vernieuwing in de twintigste eeuw omdat ze alle fasen en facetten van de lijkbezorging verregaand en blijvend heeft beïnvloed.
6. L'homme devant la mort van Philippe Ariès uit 1977 is vijfendertig jaar na dato, ondanks diverse tekortkomingen, nog steeds een voorbeeldige studie over de funeraire cultuur.
7. Bij twijfel aan een natuurlijke dood verricht de gemeentelijke lijkschouwer de lijkschouw. Het melden van een niet-natuurlijke dood moet dus alleen op diens B-formulier mogelijk zijn.
8. De wet verbiedt de uitvaart binnen 36 uur na het overlijden. Maar sinds de persoonlijke lijkschouw is artikel 16 overbodig en hindert ze de tijdige begrafenis van moslims en joden.
9. In de uitvaartbranche is alles geprijsd. De samenleving hecht echter waarde aan het beschermen van de funeraire cultuur. De calculatiecultuur moet dus leiden tot cultuurcalculatie.
10. Als acteur kom je tot leven, als schermer speel je met je leven, als living statue ben je een schijndode en als schaatser op natuurijs waan je je voor even aan gene zijde van de dood.
